تاثیر دمای بالا بر شدت بیماری ناشی از ویروس‌های موزائیک کوتولگی ذرت و موزائیک جنوبی مرغ
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
چکیده
پوتی‌ویروس‌های موزائیک جنوبی مرغ (Bermuda grass southern mosaic virus, BgSMV) و موزائیک کوتولگی ذرت (Maize dwarf mosaic virus, MDMV) با وجود شباهت‌های سرولوژیکی و مولکولی ، به لحاظ پراکنش جغرافیایی با هم اختلاف دارند. این اختلاف می تواند ناشی از سازگاری دو ویروس نسبت به دمای محیط باشد ئر این تحقیق تاثیر تغییر دما بر روی شدت بیماری ناشی از BgSMV و MDMV مورد بررسی قرار گرفت. گیاهان رشدی (Eleusine compressa) بوسیله‌ی عصاره گیاهی آلوده حاوی هر کدام از ویروس‌ها به صورت مکانیکی مایه زنی شدند. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور دما در سه سطح (25، 30 و 35 درجه سانتیگراد) و اینوکلوم در سه سطح (BgSMV، MDMV و بافر مایه‌زنی) و شش تکرار بود. شدت بیماری، دوره نهفتگی و شاخص‌های فیزیکی شامل ارتفاع گیاه از سطح خاک و وزن گیاه در پایان روز سی‌ام پس از مایه‌زنی اندازگیری شد. شدت بیماری براساس پیشرفت علائم روی برگ از روز هفتم تا روز سی‌ام بعد از مایه زنی به طور روزانه بررسی شد و سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری یا AUDPC با استفاده از داده‌های شدت بیماری محاسبه گردید. نتایج نشان داد شدت بیماری ناشی از ویروس موزائیک جنوبی مرغ با افزایش دما روند صعودی دارد و اثر این ویروس در کاهش شاخص‌های رشد گیاه در دمای 35 درجه سانتیگراد بیشتر از دماهای 30 و 25 درجه سانتیگراد است. گیاهان مایه‌زنی شده با BgSMV در دمای 35 درجه سانتیگراد، در مقایسه با بافر و MDMV اختلاف معنی داری از لحاظ کاهش شاخص‌های رشدی گیاه داشتند. شدت بیماری هر دو ویروس BgSMV و MDMV با بالا رفتن دما افزایش یافت و اختلاف معنی داری بین آن‌ها دیده نشد. نتایج همچنین نشان داد با افزایش دما از 25 به 35 درجه سانتیگراد طول دوره نهفتگی و درصد گیاهان آلوده در هر دو ویروس به ترتیب کاهش و افزایش یافته است. شاید بتوان گفت BgSMV نسبت به دماهای پایین‌تر (مثلا 25 درجه و پایین‌تر) حساس است و به همین دلیل در مناطق معتدل و خنک دیده نشده است در حالی که MDMV با کاهش دما از لحاظ شدت بیماری‌زایی تغییر بارزی نمی‌کند. BgSMV علاوه بر رشدی که یکی از میزبانان طبیعی آن در مناطق جنوبی است می‌تواند ذرت و سورگوم را نیز آلوده سازد. لذا به نظر می‌رسد که محدودیت کنونی دامنه میزبانی این ویروس از یک طرف به دلیل حساس بودن آن به دماهای پایین و از طرف دیگر غیر متداول بودن کشت گیاهانی مانند ذرت و سورگوم در منطقه می‌باشد. با توسعه کشت این قبیل گیاهان در مناطق جنوبی کشور و یا افزایش دمای محیط به دلیل گرمایش زمین در نقاط دیگر، ممکن است این ویروس در آینده اهمیت اقتصادی پیدا کند.
کلیدواژه ها