ارزیابی مقاومت هفت رقم تجاری نیشکر به سفیدبالک Neomaskellia andropogonis Corbett تحت شرایط مزرعه ای

عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

نیشکر یکی از گیاهان مهم صنعتی است که در ایران به‌طور تجاری در بیش از یکصد هزار هکتار از مزارع استان خوزستان کشت می‌شود. این گیاه مستعد خسارت به طیفی گسترده‌ای از آفات است. سفید بالک نیشکر Neomaskellia andropogonis (Corbett) (Homoptera: Aleyrodidae) یکی از آفات به‌ نسبت جدید است که مزارع نیشکر را در اواخر تابستان تحت تاثیر قرار می‌دهد. در سال‌های قبل این آفت محدود به مزارع نیشکر شمال استان خوزستان بوده اما در دهه گذشته تمامی مزارع کشت و صنعت‌های جنوبی استان خوزستان را نیز آلوده کرده است. پوره‌های سفیدبالک نیشکر از شیره گیاهی در زیر برگ تغذیه کرده و عسلک دفع شده از سفیدبالک نیشکر محل تجمع قارچ‌های دوده (فوماژین) بوده که موجب کاهش فرایند فتوسنتز می‌شود. فعالیت این آفت از اواخر مرداد ماه که گیاهان نیشکر در حال ذخیره قند می‌باشند آغاز شده و خسارت آن شکر استحصالی را کاهش داده و در آلودگی‌های بسیار شدید گیاه نیشکر از بین می‌رود. آزمایش‌های مزرعه‌ای در شرکت کشت و صنعت سلمان فارسی (اهواز) از اوایل شهریور تا اواخر آبان ماه 1394 انجام شد. هفت رقم نیشکر "CP69-1062"، "CP57-614"، "SP70-1143"، "CP73-21"، "IRC99-01"، CP48-103"" و "IRC99-02" مورد استفاده قرار گرفت. آزمایش‌ها بر پایه طرح بلوک-های کامل تصادفی در پنج تکرار انجام شد. هر کرت آزمایشی شامل هفت ردیف گیاه نیشکر به طول 8 متر و فاصله بین ردیف 8/1 متر (مساحت 108 متر مربع برای هر کرت) بود. نمونه برداری به‌صورت هر دو هفته یک بار در زمان فعالیت آفت انجام شد. در هر تاریخ نمونه برداری، از هر کرت به‌طور تصادفی پانزده ساقه کامل قابل آسیاب (75 ساقه برای هر رقم در پنج تکرار) به‌منظور بررسی خسارت انتخاب شد. تمام برگ‌های آلوده درون کیسه‌های پلاستیکی قرار داده شده و به‌منظور بررسی مراحل پوره‌گی و حشرات کامل، به آزمایشگاه برده شد. درصد آلودگی ساقه و برگ، تعداد حشرات کامل، شفیره و پوره‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس میزان پارازیتیسم زنبورهای Encarsia inaron Walker و Eretmocerus delhiensis Mani روی مراحل نمفی اندازه‌گیری شد. رقم CP69-1062 با 3/47% و 8/32% آلودگی ساقه و برگ حساس‌ترین رقم در بین ارقام مورد آزمون بود. علاوه بر این بیشترین تعداد مراحل مختلف سفیدبالک در رقم CP69-1062 ثبت شد. میزان تراکم جمعیت سفیدبالک در تمامی ارقام با افزایش رطوبت نسبی افزایش یافته و پس از کاهش رطوبت نسبی و کاهش دما کاهش یافت. نتایج سطوح پارازیتیسم نشان داد که میزان پارازیتیسم با افزایش زمان نمونه برداری افزایش یافته و جمعیت E. inaron از E. delhiensis فراوان‌تر بود.

نیشکر؛ سفیدبالک؛ آلودگی ساقه؛ آلودگی برگ؛ سطح پارازیتیسم