ارزیابی اثر کمپوست حاصل از ضایعات شهری در کنترل پژمردگی ورتیسیلیومی پنبه
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
عضو هیات علمی
چکیده
پنبه از مهم‌ترین نباتات لیفی و دانه‌های روغنی در ایران است. بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی که بوسیله قارچVerticillium dahliae ایجاد می‌شود، یک مشکل بزرگ تولید پنبه در مناطق مستعد این بیماری به‌شمار می‌رود. با توجه به اینکه گردش زراعی و کاربرد ترکیبات شیمیایی در مدیریت بیماری کمتر مؤثر بوده است، یافتن سایر روش‌های کنترل مؤثر بیماری ضروری به‌نظر می‌رسد. در میان روش‌های زراعی استفاده از کمپوستها و کودهای آلی مورد توجه قرار گرفته است. سودمندی کمپوستها در کنترل بیماری‌های گیاهی ناشی از طیف وسیعی از بیمارگر‌ها در بررسی‌های زیادی اثبات شده است. از طرف دیگر با توجه به تولید حجم عظیمی از زباله‌های شهری، تولید کمپوست می‌تواند روشی مناسب برای حذف زایدات جامد و تبدیل آن‌ها به موادی با ارزش بحساب آید. هدف از این پژوهش، ارزیابی اثر کمپوست تهیه شده از ضایعات شهری بر پیشرفت بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی پنبه در شرایط گلخانه بوده است. به این منظور نسبت‌های مختلف کمپوست (20 و 50 درصد وزن خاک بستر) و یا عصاره کمپوست (غلظت‌های 5 و 10 درصد در آب ابیاری) در آزمایش‌هایی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار بکار رفت. پس از 120 روز رشد گیاه، شاخص پژمردگی برگ و تغییر رنگ آوندهای بوته، پارامترهای رشد و نموی بوته (شامل طول، وزن تازه و وزن خشک ریشه و اندام هوایی)، و تعداد میکرواسکلرت V. dahliae موجود در خاک ارزیابی شد. همچنین در ازمایشگاه اثر عصاره کمپوست بر رشد رویشی بیمارگر در محیط کشت بررسی شد. نتایج نشان داد که کاربرد کمپوست ضایعات شهری سبب کاهش معنی‌دار شدت بیماری پژمردگی نسبت به شاهد گردید گرچه بین کاربرد نسبت‌های مختلف کمپوست اختلافی دیده نشد. طول ساقه و ریشه و وزن تازه اندام هوایی و ریشه در کاربرد نسبت‌های مختلف کمپوست افزایش معنی‌داری یافت و وزن خشک ریشه نیز اختلاف معنی‌داری با شاهد نشان داد؛ در حالی‌که کاربرد عصاره کمپوست در خاک، اثر معنی‌داری بر شدت بیماری و اغلب پارامترهای رشد و نموی بوته نداشت و فقط طول ریشه افزایش معنی‌داری یافت. همچنین تعداد میکرواسکلروت‌‌های بیمارگر در خاک در پایان آزمایش، با کاربرد کمپوست و عصاره آن کاهش معنی‌داری نسبت به شاهد نشان داد. در بررسی آزمایشگاهی، عصاره کمپوست کاهش معنی‌داری در قطر پرگنه قارچ ایجاد نکرد. بر اساس مجموع نتایج بنظر می‌رسد اثربخشی کمپوست ضایعات شهری در کاهش شدت بیماری، نه بدلیل اثر مستقیم کمپوست یا متابولیت‌های حاصل از آن بر بیمارگر، بلکه ناشی از تقویت رشد میزبان و یا فعالیت سایر میکروارگانیزم‌های مفید خاک باشد. بررسی‌های بیشتری در مورد امکان کاربرد کمپوست حاصل از ضایعات شهری در مدیریت تلفیقی پژمردگی ورتیسیلیومی پنبه ضرورت دارد.
کلیدواژه ها