ارزیابی مقاومت پنج رقم کلزا نسبت به شته مومی کلم Brevicoryne brassicae (L.) در اتاقک رشد
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
چکیده
کلزا Brassica napus (L.)، یکی از مهم‌ترین گیاهان روغنی است که نقش عمده‌ای در تأمین روغن خوراکی کشور دارد. شته مومی کلم Brevicoryne brassicae (L.) یکی از آفات مهم کلزا است که با تغذیه از شیره گیاهی موجب خسارت مستقیم و با انتقال ویروس‌های بیماریزای گیاهی منجر به خسارت غیر مستقیم می‌گردد. شناسایی ارقام مقاوم در کنترل این آفت از اهمیت زیادی برخوردار است. از شاخص نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) و میانگین نرخ رشد نسبی جمعیت (MRGR) برای مقایسه میزان مقاومت نسبی ارقام مختلف نسبت به شته‌ها استفاده می‌شود. در این تحقیق، مقاومت پنج رقم کلزا (RG4403، Parade، Hyola401، Syn3 و Zarfam) نسبت به شته مومی کلم با استفاده از دو شاخص MRGR و rm بررسی شد. آزمایش‌ها در اتاقک رشد (دمای 1±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 60 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی) و در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. به‌منظور محاسبه نرخ ذاتی افزایش جمعیت پوره‌های همسن با طول عمر کمتر از24 ساعت به‌طور انفرادی روی برگ‌های هر رقم در قفس‌های برگی قرار گرفتند. پس از بلوغ شته‌ها، به طور روزانه تعداد پوره‌های متولد شده به ازای هر ماده تا زمان مرگ حشره بالغ شمارش و سپس حذف شدند. به-منظور محاسبه شاخص میانگین نرخ رشد نسبی ، پوره‌های یکروزه شته مومی کلم در دسته‌های 20 تایی توزین و روی ارقام کلزای مورد مطالعه قرار گرفتند. وزن این شته‌ها مجددا پس از گذشت 10 روز تعیین شد. نرخ ذاتی افزایش جمعیت با روش کری و شاخص میانگین نرخ رشد نسبی با روش فیشر محاسبه شد. داده‌های حاصل با استفاده از نرم‌افزار SPSS تجزیه و با استفاده از آزمون SNK مقایسه شدند. اختلافات معنی‌داری در شاخص‌های rm و MRGR روی پنج رقم کلزا مشاهده شد. بیشترین مقادیر rm و MRGR روی رقم RG4403 (به ترتیب 009/0±343/0 بر روز و 004/0±243/0 گرم بر روز) و کمترین مقدار آن‌ها روی رقم Zarfam (به ترتیب 006/0±240/0 بر روز و 008/0±197/0 گرم بر روز) محاسبه شد. همچنین یک همبستگی مثبت (86/0) بین نرخ ذاتی افزایش جمعیت و میانگین نرخ رشد نسبی این شته به‌دست آمد. بر اساس این تحقیق می‌توان نتیجه‌گیری کرد که RG4403 مطلوبترین و Zarfam نامطلوبترین رقم برای تغدیه و رشد جمعیت شته مومی کلم می-باشند. این نتایج می‌تواند در برنامه‌های مدیریت تلفیقی شته مومی کلم در مزارع کلزا مفید باشد.
کلیدواژه ها