بررسی اثر آفتابدهی خاک در کنترل انگل گل جالیز (Orobanche cernua)در منطقه جیرفت

عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

گل جالیز، Orobanche spp، یک گیاه انگل با گسترش جهانی است که باعث خسارت های هنگفتی به چندین گیاه می شود. سیکل زندگی گل جالیز به علت نداشتن کلروفیل به طور کامل وابسته به گیاهان عالی است. این گیاه انگل از طریق هوستوریوم خود کربن، آب و مواد غذایی خود را از میزبان بدست می آورد. کنترل گل جالیز بدلیل ارتباط مستقیم با میزبان، بقا در خاک و تعداد زیاد بذور ریز بسیار مشکل می‌باشد. مزارع و گلخانه های زیر کشت محصولات جالیزی در منطقه جیرفت آلوده به گل جالیز O. cernua می‌باشد. یکی از راه های عملی کنترل این انگل در مناطق گرم و پر آفتاب مانند جیرفت، در طول فصل تابستان استفاده از روش آفتاب دهی خاک است. لذا به منظور بالا بردن کارآیی این روش، فاکتور های مختلفی از جمله نحوه پوشش، عمق های مختلف، زمان آفتاب دهی بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. ابتدا گل جالیز اکوتیپ منطقه جیرفت جمع آوری و شناسایی گونه انجام گرفت. بمنظور تبادل حرارت، بذور گل جالیز در کیسه های پارچه‌ای در خاک قرار داده شدند. عملیات آفتابدهی خاک در تابستان سال 1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه جیرفت انجام گرفت. تیمار های آزمایش شامل پوشش خاک با پلاستیک شفاف یک لایه، دو لایه، یک لایه + کود مرغی و شاهد (بدون پوشش پلاستیک) در اعماق مختلف 5، 15 و 25 سانتی متری از سطح خاک و در زمانهای مختلف به مدت 20 ، 40 و 60 روز در ماه های تیر و مرداد انجام شد. در پایان آزمایش به منظور ارزیابی تاثیر آفتابدهی بر قوه نامیه بذور، کیسه های حاوی بذر گل جالیز جمع آوری و سپس با خاک استریل شده گلدان ها مخلوط شدند. بذر گوجه فرنگی رقم ارلی اوربانا در گلدانهای یک کیلو گرمی کشت شد و گلدانها به مدت 120 روز در شرایط گلخانه نگهداری شدند. در پایان آزمایش تعداد بوته های گل جالیز بیرون آمده از سطح خاک، تعداد گرهک های چسبیده به ریشه، ارتفاع و وزن خشک گل جالیز ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که استفاده از مالچ‌های پوششی مذکور، گل جالیز را به طور قابل ملاحظه‌ای نسبت به شاهد کاهش داد. بیشترین تعداد بوته گل جالیز در سطح شاهد (بدون پلاستیک) در تمامی اعماق (5، 15 و 25 سانتیمتر )و زمانهای مورد آزمایش (20، 40 و 60 روز) مشاهده شد، اما در سطوح مالچ پلی اتیلن یک لایه شفاف و دولایه شفاف در اعماق 5 و 15سانتیمتری در مدت زمان40 و60 روز به طور کامل بذرهای گل جالیز در مقایسه با شاهد زنده مانی خود را از دست دادند. لذا جهت کنترل گل جالیز پوشش خاک با یک لایه پلاستیک شفاف مقرون به صرفه و قابل پیشنهاد به کشاورزان این منطقه می باشد.

آفتاب‌دهی؛ گل جالیز؛ مالچ پلی‌اتیلن؛ زنده‌مانی