ردیابی Candidatus Phytoplasma aurantifolia در درختان لیموترش در طی دوره نهان بیماری

عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

محسن امیری مزرائی؛ کرامت اله ایزدپناه؛ حبیب الله حمزه زرقانی؛ محمد صالحی

بیماری فیتوپلاسمایی جاروک لیموترش با عامل Candidatus Phytoplasma aurantifolia یکی از مهمترین تهدیدات باغ‌های لیموترش و سایر مرکبات حساس در کشورهای ایران، عمان و امارات است. این بیماری باعث کاهش محصول درختان آلوده و در نهایت نابودی کامل آن‌ها در زمان کوتاهی می‌گردد. از علائم اصلی این بیماری به وجود آمدن حالت جارویی روی گیاه است که ناشی از بهم خوردن تعادل هورمونی است. برای ردیابی عامل بیماری از الکترون میکروسکوپی، آزمایش‌های سرولوژیکی با آنتی بادی‌های تک همسانه‌ای، دی ان ای نشان دار و روش‌های مبتنی بر پی سی آر استفاده می‌شود. در مدیریت بیماری تشخیص سریع و دقیق عامل بیماری در طی دوره کمون بیماری بسیار حائز اهمیت می‌باشد. به همین منظور در این پژوهش میزان جمعیت فیتوپلاسما در قسمت‌های مختلف نهال‌های آلوده شده در گلخانه و نیز روند تغییرات جمعیت در درختان بدون علائم در باغ‌های شهر‌ستان میناب با آزمون پی سی آر کمی مورد بررسی قرار گرفت. در گلخانه به وسیله پیوند جانبی تعداد پنج اصله نهال سالم لیموترش مایه زنی شد. ده ماه بعد از پیوند در همه نهال‌های مورد آزمایش روی شاخه پیوند زده شده علائم جارویی شدیدی ظاهر گشت در حالی که شاخه‌ی جانبی نسبت به محل پیوند فاقد علائم ظاهری بود. در این زمان نمونه‌هایی از برگ‌ها و ساقه‌ی جاروک-ها از روی شاخه پیوند زده شده، ساقه و برگ‌های بدون علائم در موقعیت‌های بالا، وسط و پایین شاخه جانبی و نیز از پوست در ناحیه طوقه و نقاط مختلف ریشه گرفته شد. در طبیعت نیز نمونه برداری از هشت درخت بدون علائم در سه ماه اسفند، مرداد و آذر صورت گرفت. بعد از استخراج دی ان ای نمونه‌های گرفته شده، آزمون پی سی آر کمی به روش مطلق و با استفاده از Master Mix Taqman با آغازگرهایی مبتنی بر قطعه‌ای 115 جفت بازی از ناحیه 16S rRNA انجام شد. نتایج نشان داد که در ساقه‌ و برگ‌های جاروک‌ها بیشترین میزان جمعیت فیتوپلاسما حضور دارد. در طوقه و نقاط مختلف ریشه نیز جمعیت بالایی از بیمارگر وجود داشت. در قسمت‌های هوایی بدون علائم جمعیت فیتوپلاسما بسیار کمتر از شاخه‌های علائم دار، طوقه و ریشه بود. از میان این قسمت‌ها بیشترین جمعیت فیتوپلاسما در ساقه و سپس برگ‌های بالایی دیده شد. بر اساس نتایج نمونه‌های طبیعت آلودگی شش اصله از درختان مورد آزمایش تایید شد. در این درختان بیشترین جمعیت فیتوپلاسما مربوط به نمونه‌های مرداد بود و نمونه های آذر و اسفند تفاوت چندانی با یکدیگر نداشتند.. بر اساس نتایج پژوهش حاضر پیشنهاد می‌شود برای ردیابی بیمارگر در درختان بدون علائم از پوست طوقه و در نهال‌های لیموترش از پوست سبز ساقه همراه با رگبرگ برگ‌های جوان انتهایی استفاده گردد. بهترین فصل نموده سازی باغ‌ها تابستان است.

فیتوپلاسما؛ پی سی آر کمی؛ نموده سازی؛ جاروک