کارائی ژنهای مقاومت نسبت به زنگ زرد گندم و فاکتورهای بیماریزایی قارچ Puccinia striiformis f. sp. tritici طی هشت سال بررسی در اردبیل
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
چکیده
زنگ زرد گندم با عامل Puccinia striiformis f. sp. tritici یکی از مخرب‌ترین بیماری‌های گندم در جهان است. این بیماری یک تهدید دایمی برای تولید گندم در بیشتر کشورهای آسیای مرکزی و غربی بوده است. دامنه وسیعی از پاتوتیپ‌های دارای فاکتورهای بیماریزایی جدید که به طور پیوسته در این نواحی تکامل می‌یابند، موجب شکست منابع مقاومت مورد استفاده می‌شوند. از این رو دانش واگاهی در خصوص کارایی ژنهای مقاومت در این نواحی به نژاد گران را قادر می سازد تا ژنهای مفید را در برنامه‌های به نژادی شناسایی کنند. در این پژوهش از سال 1386 تا 1393 به منظور تعیین ژنهای مقاومت موثر در اردبیل الگوی بیماریزایی زنگ زرد تحت شرایط مزرعه‌ای با کاشت ارقام افتراقی ولاین‌های ایزوژنیک مطالعه شدند. هر ژنوتیپ در ردیف های یک متری با دو خط به فاصله 30 سانتی متر کاشته شدند فاصله پشته ها نیز 65 سانتی متر در نظر گرفته شد رقم حساس در اطراف خزانه وحد فاصل ارقام ارقام به فاصله هر ده رقم کاشته شد. تمام عملیات زراعی مورد نیاز در طی سالهی اجرای پژوهش انجام شدند . شدت بیماری بر اساس روش اصلاح شده کب از صفر تا 100 درصد انجام شد (Peterson et al ., 1948 ) . زمانی که بیماری روی برگ پرچم پیشرفت کرد تیپ الودگی (IT ) براساس روش رولفز وهمکاران یادداشت برداری شد. وجود فاکتورهای بیماریزایی با مقایسه تیپ آلودگی رقم حساس ضمن پایش بیماری روی ارقام افتراقی تعیین شد. بعبارت دیگر ژنهایی مقابل فاکتور های بیماریزایی بیمارگر در گیاهان به عنوان ژنهای غیر موثر در نظر گرفته شدند که بیماریزایی روی انها وجود داشت وتیپ الودگی MSS یا S بود وژنهای مسول مقاومت در گیاه در برابر فاکتورهای غیر بیماریزایی (Avrgenes) به عنوان ژنهای مقاومت موثر در نظر گرفته شدند. نتایج بررسی نشان داد که ژنهای مقاومت Yr3v٬ Yr3a٬ Yr4a ٬ Yr4٬ Yr5٬ Yr10٬Yr15٬ Yr16٬ YrCV٬ YrSD٬ YrND ژنهای مقاومت موثری بودند وژنهای مقاومت غیر اختصاص- نژادی YrA3 ٬ YrA4 ٬ Yr18 وYr29 ژنهای نسبتا موثری در طی دوره پژوهش بودند. برای ارقام حامل ژنهای Yr2, Yr6, Yr7, Yr9, Yr17, Yr20, Yr21,Yr22, Yr23, Yr24, Yr25 Yr26, Yr27, YrSU, YrSP و YrA بیماریی‌زایی مشاهده گردید. بنابراین، این ژن‌ها در برابر عامل بیماری غیر موثر بودند. ژنهایی که تحت شرایط طبیعی در برابر زنگ زرد ژنهای مقاومت موثری بودند، ممکن است به تنهایی یا در ترکیب با ژنهای مقاومت پایدار (غیر اختصاص- نژادی) جهت ایجاد ارقام با عملکرد بالا در نواحی کشت گندم که الگوی بیماریزایی مشابه با نژاد / نژادهای اردبیل دارند، استفاده شوند.
کلیدواژه ها