آماره‌های زیستی سفیدبالک گلخانه روی دو میزبان گوجه‌فرنگی و ریحان
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
چکیده
کشت گلخانه‌ای جهت پیش‌رسی و تولید خارج از فصل در بسیاری از کشور‌های جهان روز به روز در حال توسعه است. سفیدبالک گلخانه (Trialeurodes vaporariorum) یکی از آفات مهم گلخانه در دنیا و ایران است. این آفت سالانه خسارات هنگفتی بر محصولات کشاورزی از جمله گوجه فرنگی وارد می‌کند. به منظور بررسی نقش ریحان به عنوان گیاه تله در کنترل سفیدبالک گلخانه طرح تحقیقی تدارک یافت که در آن برخی از پارامترهای زیستی این حشره روی ریحان در مقایسه با گوجه‌فرنگی تحت شرایط گلخانه‌ای (دما 2 ± 26 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 70% و 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی ) مورد بررسی قرار گرفت. از جمله‌ی پارامترهای زیستی مورد بررسی، باروری و زادآوری حشرات Fertility, Fecundity)) طول دوره زندگی حشرات بالغ (Longevity, Maturation time) و نرخ ذاتی افزایش جمعیت (Intrinsic rate of natural increase) بودند. در این مطالعه از گیاهان گلدانی بر اساس روش هیدروپونیک استفاده گردید. آزمایشات در قالب طرح بلوک‌های تصادفی با 16 تکرار انجام شد، از روز اول میزان مرگ و میر روزانه و پس از بلوغ تولید مثل آن تا پایان عمر حشره ثبت گردید. از آن پس پارامترهای جمعیت پایدار روی هر دو گونه‌ی گیاهی محاسبه شد. داده‌های به دست آمده از پارامترهای رشد جمعیت پایدار با استفاده از روش جک نایف و نرم افزار SAS تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که طول دوره رشد پیش از بلوغ این حشره روی گوجه‌فرنگی 19/0±02/23 روز و ریحان 15/0±71/20 روز است. طول عمر افراد بالغ ماده روی گوجه‌فرنگی و ریحان به ترتیب 26/0±5/19و 24/0±39/22 روز، تعداد کل تخم سفیدبالک گلخانه روی گوجه فرنگی و ریحان به ترتیب 52/2±47/100، و 99/1±15/56 عدد تخم بود. اختلاف این میانگین‌ها بر اساس آزمون t در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. نسبت جنسی سفیدبالک گلخانه روی گوجه‌فرنگی و ریحان 49 درصد و روی ریحان 44 درصد ماده به دست آمد که اختلاف این دو بر اساس آزمونt معنی دار نبود. در این پژوهش نرخ خالص تولید مثل (R0) روی گوجه-فرنگی و ریحان به ترتیب 19/51 و 14/29 ماده/ ماده/ نسل و نرخ ناخالص تولیدمثل (GRR) به ترتیب بین 19/54 تا 84/29 فرزند ماده در یک نسل و نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) به ترتیب 0016/0±1234/0 و 0016/0±1142/0 ماده/ ماده/ روز و مدت زمان دو برابر شدن جمعیت به ترتیب 06/6 و 65/5 روز برآورد شد. محاسبه نرخ ذاتی تولد نشان داد، در جمعیت سفیدبالک گلخانه روی دو میزبان گیاهی ذکر شده، تولد با نرخ 124/0 و1156/0 به ازای هر فرد در روز رخ می‌دهد. اختلاف این میانگین‌ها نیز بر اساس آزمون t در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. مطابق این یافته پیش فرض اینکه گیاه ریحان به این آفت خیلی حساس بوده و می‌تواند نقش گیاه تله را ایفا نماید، به اثبات نرسید.
کلیدواژه ها