ارزیابی اثرات زیرکشندگی سم آبامکتین روی کنه‌ی تارتن دولکه‌ای Tetranychus urticae (Acari: Tetranychidae)

عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

¹هیئت علمی

²هیأت علمی گروه گیاهپزشکی

کنه‌ی تارتن دولکه‌ایTetranychus urticae Koch یکی از خسارت‌زاترین آفات کشاورزی در زمینه‌ی زراعی، باغی و به‌خصوص گلخانه می‌باشد. در پژوهش حاضر، اثرات زیرکشندگی سم آبامکتین (ورتی‌مک®، امولسیون %8/1) با سه غلظت ‌97/4، 43/9 و 94/14 میکرولیتر بر لیتر (LC10، LC20 و LC30) و تیمار شاهد (آب مقطر) روی پارامترهای زیستی کنه‌ی ماده‌ی بالغ در شرایط آزمایشگاهی با دمای 2 ± 25 درجه‌ی سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و دوره‌ی نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی مورد مطالعه قرار گرفت. در این پژوهش، گیاه لوبیا Phaseolus vulgaris L.به‌‌عنوان میزبان برای کنه‌ی تارتن دولکه‌ای انتخاب شد. آنالیز داده‌های به‌دست آمده با استفاده از روش تجزیه‌ی جدول زندگی دوجنسی ویژه‌ی سن- مرحله‌ی زیستی و روش چی صورت پذیرفت. بر اساس نتایج حاصله، طول مراحل مختلف رشدی و باروری این آفت به‌طور معنی‌داری تحت تأثیر تیمارهای مختلف مورد مطالعه (غلظت‌های زیرکشنده) قرار گرفت. طول دوره‌ی رشد و نمو مراحل قبل از بلوغ کنه‌ی تارتن در تیمار شاهد و غلظت‌های زیرکشنده LC10، LC20 و LC30 به ترتیب 83/9، 28/10، 23/12 و 69/12 روز به‌دست آمد. با افزایش غلظت در تیمارهای مورد مطالعه، طول عمر حشرات بالغ به‌طور معنی‌داری افزایش یافت. طول دوره‌ی تخم‌ریزی در تیمارهای شاهد، LC10، LC20 و LC30 به‌ترتیب 08/10، 12/7، 69/4 و 57/4 روز ثبت شد. علاوه بر این، میزان باروری کنه‌ی تارتن نیز به طور معنی‌داری تحت تأ‌ثیر تیمارهای مختلف مورد مطالعه قرار گرفت و با افزایش غلظت مورد استفاده از میزان تخم‌ریزی کل این آفت کاسته شد (24/69 تخم در شاهد، 56/18 تخم در LC10، 47/9 تخم در LC20 و 67/10 تخم در LC30). بیش‌ترین و کم‌ترین مقادیر نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) به ترتیب در تیمارهای شاهد (224/0بر روز) و LC30 (018/0 بر روز) به دست آمد. مقدار این پارامتر در تیمارهای LC10 و LC20 نیز به ترتیب 104/0 و 032/0 (بر روز) محاسبه گردید. علاوه بر این، مقادیر نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) از 018/1 (بر روز) در تیمار LC30 تا 251/1 (بر روز) در تیمار شاهد متغیر بود. نرخ خالص تولید مثل (R0)کنه‌ی T. urticae از 7/23 (نتاج/ماده) در تیمار شاهد به 4/1 (نتاج/ماده) در تیمار LC30 کاهش یافت. مقادیر ثبت شده‌ی متوسط مدت زمان یک نسل (T) نیز از 148/14 (روز) در تیمار شاهد تا 917/16 (روز) در تیمار LC30 متغیر بود. بیش‌ترین و کم‌ترین میزان مرگ و میر مراحل مختلف نابالغ به‌ترتیب در LC30 (051/0 ± 24/0 درصد) و شاهد (043/0 ± 17/0 درصد) به‌دست آمد. مقایسه‌ی پارامترهای جدول زندگی و آنالیز داده‌های حاصل از آن نشان دهنده‌ی بالا رفتن طول دوره‌ی زندگی و کم شدن طول دوره‌ی تخم‌ریزی در کنه‌ی تارتن دولکه‌ای بود. نتایج نشان داد که آبامکتین می‌تواند به عنوان یک سم مناسب جهت کنترل شیمیایی این آفت مورد توجه قرار گیرد.

واژه‌های کلیدی: پارامترهای جدول زندگی؛ جدول زندگی دو جنسی؛ کنترل شیمیایی؛ مرگ و میر