بررسی تغییرات جمعیت بید گوجه فرنگی Tuta absolata (Lepidoptera: Gelechiidae) در مزارع گوجه فرنگی استان اصفهان

عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

بید گوجه فرنگی Tuta absolata (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) یکی از آفات مهم گوجه فرنگی در دنیا و ایران و یک عامل تهدید کننده در مزارع وگلخانه های گوجه فرنگی می باشد. این آفت سبب خسارت 100-80% در گلخانه‏ها و مزارع گوجه فرنگی می شود. این آفت در سالهای اخیر به مزارع گوجه فرنگی استان اصفهان حمله کرده و خسارت جبران ناپذیری به محصول وارد می‏‏کند. با توجه به اینکه تاکنون تحقیقی در زمینه‏ی تعداد نسل این آفت در مزارع گوجه فرنگی استان اصفهان صورت نگرفته بود، طی سال‌های 1393-1394 تعداد نسل این آفت در دو منطقه برآان جنوبی و گز، مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور از اول فصل، نمونه برداری هفتگی از جمعیت آفت انجام گرفت. برای برآورد جمعیت حشرات کامل از تله فرمونی دلتا استفاده شد. نصب تله ها از زمان کاشت گوجه ‏‏فرنگی (25/1/93) در مزرعه شروع و تا زمان برداشت (214/6/93) ادامه داشت. جمعیت حشرات بالغ در تله‏ها به‏طور هفتگی شمارش شد. همچنین با نصب قفس‏های پرورش فلزی به ابعاد 40*40*40سانتیمتر که با توری با مش50 پوشیده شده بود، طول دوره‏ی زندگی آفت(از تخم تا حشره کامل) در شرایط مزرعه، در ماههای مختلف مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی نوسانات جمعیتِ مراحل نابالغ آفت(تخم ، لارو، شفیره) ،در طول دوره‏ی رشد گیاه ، هر هفته تعداد100 برگ بوته‏ی گوجه به‏طور تصادفی برداشت و مراحل مختلف رشدی حشره روی هر برگ شمارش شد. براساس نتایج این تحقیق، مینوز گوجه فرنگی دارای چهار پیک جمعیت، در تاریخهای 14/3/93 ، 25/4/93 ، 15/5/93 و20/6/93 می‏باشد، که وجود 4 نسل آفت را به‏طور قطع در مزرعه گوجه فرنگی ثابت می‏کند. همچنین بررسی دوره‏ی رشد کامل شب پره مینوز گوجه فرنگی در شرایط مزرعه (زیر قفس) در طول رشد گوجه فرنگی نشان داد که مجموع چهار دوره‏ی رشدی آفت در ماه‏های مختلف حدود چهار ماه (119روز، از 3/2/93 تا10/6/93) طول کشید. این بررسی نیز وجود حداقل 4 نسل آفت در مزارع گوجه فرنگی استان اصفهان را تایید می‏کند . بیشترین جمعیت مشاهده شده وکمترین طول دوره‏ی رشدی یک نسل مربوط به ماههای تیر و مرداد می‏باشد که بنظرمی‏رسد، این دو ماه مناسب ترین زمان برای رشد آفت می‏باشد. ازطرف دیگر باتوجه به اینکه در منطقه، برداشت گوجه فرنگی گاهی تا یکماه بیش از زمان برداشت در مزرعه مورد بررسی به طول می انجامد، وجود نسل پنجم آفت نیز قابل پیش بینی است. این بررسی ‏ها نشان داد که بید گوجه فرنگیT. absulata در مزارع استان اصفهان 4 یا 5 نسل دارد. افزایش تعداد نسل آفت از 4 نسل به 5 نسل در سال، منوط به برداشت دیر هنگام مزارع گوجه فرنگی می‏ باشد.

کلمات کلیدی : بید؛ تغییرات جمعیت؛ تعداد نسل؛ گوجه‏ فرنگی