جداسازی و شناسایی قارچ Fusarium solani، به عنوان عامل مهم پوسیدگی طوقه و ریشه‌ی طالبی در جنوب شرق استان تهران
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
چکیده
طالبی (Cucumis melo) یکی از مهمترین گیاهان جالیزی است که در اکثر مناطق ایران کشت می‌شود. از بیماری‌های خاکزاد و مخرب این گیاه، بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه می‌باشد. طی بازدیدهای متعددی که از مزارع مختلف طالبی در منطقه‌ی جنوب شرق استان تهران (شهرستان‌های پیشوا و ورامین) در خرداد سال‌های 1393 و 1394 به عمل آمد، علائم بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه و سرانجام مرگ گیاهان بالغ مشاهده شد. نمونه‌برداری از بوته‌های دارای علائم بیماری انجام گرفت. قطعات کوچکی از بافت‌های آلوده‌ی طوقه، ریشه و ساقه‌ی گیاهان مورد نظر جدا و پس از ضدعفونی سطحی با هیپوکلریت سدیم 5/0 درصد به مدت یک دقیقه، با آب مقطر سترون شستشو شدند و در ظروف پتری حاوی محیط کشت سیب‌زمینی دکستروز آگار (PDA) کشت و در انکوباتور با دمای 25 درجه‌ی سلسیوس نگهداری شدند. آزمون بیماری‌زایی برای هر جدایه پس از خالص‌سازی با روش‌های تک اسپور و نوک ریسه، در شرایط گلخانه با دمای بین 20 تا 25 درجه‌ی سلسیوس و با کشت بذور طالبی رقم سمسوری در خاک آلوده شده با مایه‌ی تلقیح گندم آلوده به قارچ انجام گردید. برای تیمار شاهد از بذور گندم سترون بدون قارچ استفاده شد. گیاهان مایه‌زنی شده، بعد از دو هفته علائم بیماری را در مقایسه با شاهد نشان دادند و مجدداً قارچ از گیاهان دارای علائم بیماری جداسازی گردید. برای شناسایی مورفولوژیکی جدایه‌های مشکوک به فوزاریوم از کلیدهای شناسایی معتبر و محیط کشت‌های اختصاصی برگ میخک آگار (CLA) و آگار مغذی مصنوعی (SNA) استفاده گردید. پرگنه‌های جدایه هایی که Fusarium solani تشخیص داده شدند، دارای رشد نسبتاً سریع و میسلیوم‌های هوایی به رنگ سفید تا کرم بودند. در این قارچ اسپورودوکیوم، میکروکنیدی، ماکروکنیدی و کلامیدوسپور تشکیل شد. ماکروکنیدیوم‌ها دارای سه تا پنج دیواره‌ی عرضی، استوانه‌ای تا کمی خمیده و در اندازه‌های 6/28-3/82× 55/33-26/08 میکرومتر بودند. میکروکنیدی‌ها بیضوی یک، دو و گاه سه سلولی به ابعاد 3/4-2/46 × 13/75-6/86 میکرومتر و روی مونوفیالیدهای جانبی بلند در اندازه‌های 213/80-32/70 میکرومتر تشکیل شدند. کلامیدوسپورها شفاف، کروی، دارای دیواره‌ی صاف تا خشن در اندازه‌های 14/84-5/03× 15/09-5/28 میکرومتر و به صورت انفرادی یا دوتایی، انتهایی یا بین ریسه‌ایی تشکیل گردیدند. شناسایی مولکولی جدایه‌ی منتخب این گونه براساس تعیین توالی نوکلئوتیدی نواحی ITS1-5.8S-ITS2 دی ان ای ریبوزومی تکثیر شده با آغازگرهای ITS1 و ITS4 انجام گرفت. مقایسه‌ی توالی قطعه به دست آمده با توالی‌های موجود در بانک ژن و آنالیز فیلوژنتیکی، ماهیت گونه را تایید نمود. از 95 جدایه‌ی مختلف قارچی به دست آمده، 58 جدایه (61 درصد) به گونه‌ی F. solani تعلق داشتند و این گونه به عنوان گونه‌ی غالب بیماری‌زا در مزارع طالبی منطقه شناسایی شد. بر اساس منابع موجود، تحقیق حاضر اولین گزارش از بیماری‌زایی قارچ F. solani روی طالبی در منطقه‌ی جنوب شرق استان تهران می‌باشد.
کلیدواژه ها