مگس‌های Drino latigena & Phryno vetula (Dip.: Tachinidae) پارازیتوئید شب‌پره‌های & Catocala nymphaea (Lep.: Noctuidae) Catocala nymphagoga و Tortrix viridana (Lep.: Tortricidae) از مناطق جنگلی استان لرستان

عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

شب‌پره‌های Catocala nymphaea (Esper, 1787) و Catocala nymphagoga (Esper, 1787) از خانواده Noctuidae و Tortrix viridana (Linnaeus, 1758) از خانواده Tortricidae، سه گونه از مهمترین آفات برگخوار بلوط در استان لرستان هستند که هر ‌ساله در اوایل و اواسط فصل بهار به ‌همراه دیگر آفات برگخوار، خسارات زیادی به درختان بلوط وارد می‌کنند. این آفات تک‌ نسلی هستند و زمستان را به ‌صورت تخم می‌گذرانند. فعالیت‌های زیستی و رفتاری C. nymphaea و C. nymphagoga کاملاً شبیه است. دامنه انتشار و فعالیت آنها در ایران اغلب نقاط جنگلی زاگرس گزارش شده است. این سه شب‌پره پنج سن ‌لاروی دارند که در همه سنین فقط روی درختان بلوط گونه‌های Quercus brantii و Q. infectoria تغذیه می‌کنند. شب‌پره Tortrix viridana دارای مناطق پراکنش وسیع‌تری بوده که علاوه‌ بر منطقه رویشی زاگرس‌ شمالی در منطقه هیرکانی طی دو دهه اخیر چندین مورد طغیان داشته است. فعالیت پارازیتوییدی مگس‌های Tachinidae روی لاروها و شفیره‌های این شب‌پره‌ها طی سال‌های 1390-1388 در عرصه‌های جنگلی بلوط استان لرستان مورد بررسی قرار ‌گرفت. در مطالعه حاضر کار نمونه‌برداری از لاروهای سنین سه تا پنچ این آفات در شش کانون طغیان آن در مناطق جنگلی شورآب، چگنی، شرق سپیددشت، ایواندر، قلایی و جنوب دورود (دره اسپر) با تورکشی از روی شاخه و برگ‌های درختان و درختچه‌های بلوط انجام گرفت. عملیات پرورش لاروها در شرایط آزمایشگاهی به‌ منظور دستیابی به پارازیتوئیدهای آنها به‌ روش-های متداول با‌ استفاده از ظروف آکواریومی بزرگ و دوره نوری حدود 16 ساعت روشنایی و هشت ساعت تاریکی در داخل آزمایشگاه انجام شد. طی بررسی‌های انجام ‌شده از ظروف پرورشی دو گونه مگس پارازیتوئید به ‌‌نام‌های Drino latigena (Mesnil, 1944) & Phryno vetula (Meigen, 1824) (Dip.: Tachinidae) از روی لاروهای دو گونه شب‌پره C. nymphaea و C. nymphagoga و نیز مگس گونه Drino latigena (Mesnil, 1944) از روی لاروهای جوانه‌خوار بلوط T. viridana جمع‌آوری شد. شناسایی با‌استفاده از کلیدهای معتبر صورت گرفته و جهت تایید به متخصیصن مربوطه ارسال شدند. شناسایی P. vetula توسط دکترZiegler از آلمان و D. latigena توسط دکتر Zeegers از هلند مورد تایید قرار گرفت. مگس‌های tachinid به عنوان پارازیت داخلی لاروهای میزبان خود که عمدتاً بندپایان و تقریبا منحصراً حشرات هستند، محسوب می‌شوند. مگس‌های P. vetula و D. latigena متعلق به زیر ‌خانواده Exoristinae هستند که از بزرگ‌ترین زیرخانواده‌های این خانواده و شامل هفت قبیله می‌باشد. گونه‌های آن عموماً پارازیتویید لاروهای برگ‌خوار بالپولکداران و سخت‌بالپوشان هستند. مگس‌های P. vetula و D. latigena از مهم‌ترین عوامل کنترل ‌کننده شب‌پره برگخوار بلوط در استان لرستان هستند. گونه P. vetula برای اولین‌بار از کشور توسط صاحباری و همکاران از شمال‌غرب ایران گزارش شده ولی این اولین گزارش گونه D. latigena در کشور ‌است. همچنین C. nymphaea، C. nymphagoga و T. viridana برای اولین ‌‌بار به ‌عنوان میزبان این مگس‌های پارازیتوئید از ایران گزارش می‌شوند.

مگس‌های پارازیتویید؛ برگخوار بلوط؛ جوانه‌خوار بلوط؛ لرستان