ارزیابی اثرات زیر‌کشند‌گی تیوسیکلام روی پارامتر‌های تولید مثلی و رشدی جمعیت شب‌پره‌ی مینوزگوجه‌فرنگی Tuta absoluta (Lep.:Gelechidae)
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
1هیئت علمی
2هیأت علمی گروه گیاهپزشکی
3اداره حفظ نباتات فارس
چکیده
شب‌پره‌ی مینوز گوجه‌فرنگی Tuta absoluta (Meyrick) در حال حاضر به عنوان یکی از مهم‌ترین آفات گوجه‌فرنگی در بسیاری از کشور‌های دنیا و ایران محسوب می‌شود. مشکلات مختلفی (مقاومت به آفت‌کش‌ها و اثرات نامطلوبی روی دوره‌ی زندگی حشرات مفید غیر هدف) که استفاده از آفت‌کش‌ها به‌منظور کنترل این آفت به‌دنبال داشته است، لزوم جستجو به-منظور یافتن راهکارهای جدید را در برنامه‌های مدیریتی تلفیقی آفت آشکار می‌نماید. در این پژوهش، مقادیر LC50، LC30، LC20 و LC10 از سم تیوسیکلام (اویسکت) %50 SP ماده موءثره به ترتیب 557، 391، 315 و 234 پی‌پی‌ام، محاسبه گردید. سپس اثرات زیر‌کشند‌گی تیوسیکلام در غلظت‌های LC30، LC20 و LC10 و شاهد (آب مقطر) روی پارامتر‌های زیستی این آفت مورد بررسی قرار گرفت. برگ‌های گوجه‌فرنگی به روش غوطه‌وری به غلظت‌های زیر‌کشنده آغشته و سپس لارو‌های سن چهار در روی برگ‌ها در شرایط آزمایشگاهی با دمای 2 ± 25 درجه‌ی سلسیوس و رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و دوره‌ی نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی تا ظهور حشره‌ی کامل نگهداری شدند. تعداد 20 عدد از شب-پره‌های ماده‌ی ظاهر شده در هر تیمار به صورت تصادفی انتخاب و همراه با یک فرد نر جفت شدند. تعداد نتاج تولید شده توسط هر ماده در هر روز تا زمان مرگ آخرین فرد شمارش و ثبت گردید. آنالیز داده‌های مربوط به نتاج با استفاده از روش تجزیه‌ی جدول زندگی دوجنسی ویژه‌ی سن - مرحله‌ی زیستی صورت پذیرفت. فراسنجه‌های زیستی از قبیل باروری کل و میزان تخم‌ریزی روزانه، به‌طور معنی-داری کاهش یافتند. بر همین اساس، بیش‌ترین میزان باروری در تیمار شاهد برابر با 41/257 (تخم/ ماده) و کم‌ترین میزان آن در LC30 برابر با 84/62 (تخم/ ماده) محاسبه گردید. تخم‌ریزی روزانه در تیمارهای شاهد، LC10، LC20 و LC30 به ترتیب 66/21، 12/19، 11/12 و 10/10 (روز) ثبت شد. فراسنجه‌های رشدی جمعیت شامل نرخ خالص تولید مثل (R0)، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) و نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) در مقایسه با شاهد کاهش نشان دادند. اما متوسط مدت زمان یک نسل در مقایسه با شاهد افزایش داشت. بیش‌ترین و کم‌ترین مقادیر نرخ ذاتی افزایش جمعیت به ترتیب در تیمارهای شاهد (140/0 ماده/ماده/روز) و LC30 (050/0 ماده/ماده/روز) به‌دست آمد. مقدار این پارامتر در تیمارهای LC10 و LC20 نیز به ترتیب برابر با 113/0 و 084/0 (ماده/ماده/روز) محاسبه گردید. علاوه بر این، مقادیر نرخ متناهی افزایش جمعیت از 150/1 (ماده/ماده/روز) در تیمار LC30 تا 055/1 (ماده/ماده/روز) در تیمار شاهد متغیر بود. مقادیر نرخ خالص تولید‌مثل از 6 /91 (ماده/ماده) در تیمار شاهد به 572/8 (ماده/ماده) در تیمار LC30 کاهش یافت. مقادیر ثبت شده‌ی متوسط مدت زمان یک نسل نیز از 26/32 (روز) در تیمار شاهد تا 86/39 (روز) در تیمار LC30متغیر بود به دست آمد. نتایج حاصل از این پژوهش می‌تواند در برنامه‌های مدیریت تلفیقی شب‌پره‌ی مینوز گوجه‌فرنگی مورد استفاده قرار گیرد.
کلیدواژه ها