جداسازی، شناسایی و ارزیابی جدایه‌های Trichoderma citrinoviride در کنترل بیولوژیک پوسیدگی طوقه و ریشه گندم
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
چکیده
یکی از مهمترین بیماری‌های گندم، پوسیدگی ریشه و طوقه ناشی از Rhizoctonia solani است. این قارچ با آلوده کردن و تخریب بافت-های ریشه و طوقه منجر به مرگ گیاه می‌شود و کنترل آن به دلیل خاکزاد بودن بیمارگر، بسیار مشکل می باشد. کنترل بیولوژیک به عنوان روش کنترلی متعادل با دوام و ماندگاری طولانی راهکار مناسبی جهت کاهش آلودگی محیط زیست و خطر ایجاد مقاومت ناشی از قارچ‌کش‌های شیمیایی محسوب می‌شود. در این میان، عوامل بیوکنترلی مبتنی بر تریکودرما، در تحریک رشد گیاه و بهبود فعالیت‌های خاک، نسبت به موجودات دیگر تواناتر هستند. سرعت رشد و متابولیسم بالا، تولید متابولیت‌های ضد میکروبی و سازگاری فیزیولوژیکی با گیاه، از فاکتور‌های اصلی آنتاگونیسم در این قارچ می‌باشد. در این مطالعه با شناسایی جدایه‌های بومی Trichoderma citrinoviride به دست آمده از رایزوسفر گندم، قابلیت بیوکنترلی دو جدایه‌ی D1 و D2 در کنترل بیولوژیک R. solani AG4 در شرایط آزمایشگاه و گلخانه مورد بررسی قرار گرفت. طی نمونه‌برداری از خاک ریزوسفر گندم در مزارع شهرستان میانه، جدایه‌های تریکودرما با استفاده از محیط کشت نیمه انتخابی جداسازی شدند. شناسایی جدایه‌ها بر اساس صفات موفولوژیکی با استفاده از کلید‌های معتبر انجام شد و به منظور شناسایی بر پایه مشخصه‌های مولکولی، منطقه ITS از rDNA شامل ITS1، 5.8S و ITS2 با استفاده از آغازگرهای ITS1 و ITS4 تکثیر شد. با داشتن توالی به دست آمده، جدایه‌ها با داده‌های موجود در بانک ژن و نیز نرم افزار TrichOKEY مقایسه و رابطه فیلوژنتیکی با گونه‌های نزدیک بررسی و ماهیت گونه‌ها تایید شد. قدرت بازدارندگی از رشد بیمارگر توسط جدایه‌های D1 و D2در آزمون کشت متقابل به ترتیب 45/70 و 33/79 درصد و در آزمون تولید ترکیبات فرار به ترتیب 69/48 و 89/56 درصد اندازه‌گیری شد. جدایه D2 به عنوان جدایه برتر برای آزمون گلخانه‌ای انتخاب شد. آزمون گلخانه‌ای با روش تیمار خاک در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمار خاک با استفاده از مایه زنی جو اتوکلاو شده به همراه سبوس گندم توسط هر یک از قارچ های آنتاگونیست و بیمارگر انجام شد و به مدت یک هفته در تاریکی و دمای 25 درجه سانتی‌گراد قرار گرفتند و بذور گندم بعد از یک هفته در گلدان‌های مذکور کاشته شدند. پس از 21 روز جدایه D2 موجب کاهش معنی‌دار شدت بیماری به میزان 100 درصد و افزایش معنی‌دار شاخص‌های رشدی گیاه در حضور قارچ بیمارگر اعم از ارتفاع، وزن تر اندام هوایی، وزن تر ریشه، وزن خشک اندام هوایی و وزن خشک ریشه در گیاهان تیمار شده گردید و توان بیوکنترلی آن به اثبات رسید.
کلیدواژه ها