جداسازی، شناسایی و ارزیابی جدایه‌های Trichoderma asperellum در کنترل بیولوژیک پوسیدگی طوقه و ریشه گندم
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
چکیده
کنترل بیولوژیک به عنوان روش کنترلی متعادل با دوام و ماندگاری طولانی راهکار مناسبی جهت کاهش آلودگی محیط زیست و خطر ایجاد مقاومت ناشی از قارچ‌کش‌های شیمیایی محسوب می‌شود. در این میان، عوامل بیوکنترلی مبتنی بر تریکودرما، در تحریک رشد گیاه و بهبود فعالیت‌های خاک، نسبت به موجودات دیگر تواناتر هستند. سرعت رشد و متابولیسم بالا، تولید متابولیت‌های ضد میکروبی و سازگاری فیزیولوژیکی با گیاه، از عوامل اصلی آنتاگونیسم در این قارچ می‌باشد. یکی از مهمترین بیماری‌های گندم، پوسیدگی ریشه و طوقه ناشی از Rhizoctonia solani است. این قارچ با آلوده کردن و تخریب بافت‌های ریشه و طوقه منجر به مرگ گیاه می‌شود و کنترل آن به دلیل خاکزاد بودن بیمارگر، بسیار مشکل می باشد. در این مطالعه با شناسایی جدایه‌های بومی Trichoderma asperellum به دست آمده از رایزوسفر گندم، قابلیت بیوکنترلی جدایه‌ی تریکودرما در کنترل بیولوژیک R. solani AG4 در شرایط آزمایشگاه و گلخانه مورد بررسی قرار گرفت. طی نمونه‌برداری از خاک ریزوسفر گندم در مزارع شهرستان میانه، جدایه‌های تریکودرما با استفاده از محیط کشت نیمه انتخابی جداسازی شدند. شناسایی جدایه‌ها بر اساس صفات موفولوژیکی با استفاده از کلید‌های معتبر انجام شد و به منظور شناسایی بر پایه مشخصه‌های مولکولی، منطقه ITS از rDNA شامل ITS1، 5.8S و ITS2 با استفاده از آغازگر‌هایITS1 و ITS4 تکثیر شد. با داشتن توالی به دست آمده، جدایه‌ها با داده‌های موجود در بانک ژن و نیز نرم افزار TrichOKEYمقایسه و رابطه فیلوژنتیک با گونه های نزدیک بررسی و ماهیت گونه‌ها تایید شد. حداکثر و حداقل قدرت بازدارندگی از رشد بیمارگر توسط نه جدایه F1،F3،G1،I1،G4،E8،E5،E9 وE4 در آزمون کشت متقابل به ترتیب 94/79 و 29/27 درصد و پنج جدایه منتخب F1،F3،G1،G4 و I1 در آزمون تولید ترکیبات فرار به ترتیب 05/55 و 12/29 درصد اندازه‌گیری شد. آزمون گلخانه‌ای با روش تیمار خاک در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمار خاک با استفاده از مایه زنی جو -اتوکلاو شده به همراه سبوس گندم توسط قارچ آنتاگونیست و قارچ بیمارگر انجام شد. زادمایه به مدت یک هفته در تاریکی و دمای 25 درجه سانتی‌گراد قرار گرفت و بذور گندم بعد از یک هفته در گلدان‌های مذکور کاشته شدند. پس از 21 روز جدایه‌هایI1 و G4موجب کاهش معنی‌دار شدت بیماری و افزایش معنی‌دار شاخص‌های رشدی گیاه در گیاهان تیمار شده گردیدند و توان بیوکنترلی آن‌ها به اثبات رسید.
کلیدواژه ها