دستاوردهای اخیر در موقعیت تاکسونومیکی عوامل بیماری بلاست مرکبات

عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

فرید بیکی فیروزجاهی؛ انتونی بوسکت؛ مارگاریتا گومیلا؛ حشمت اله رحیمیان؛ جرج لالوکات؛ الا گارسیا والدز

مرکبات یکی از مهمترین محصولات کشاورزی در دنیا بوده که از نظر تولید جهانی آن، ایران جایگاه بالایی را در بین ده کشور اول تولید کننده دارا می‌باشد. بیماری‌های مختلف ویروسی، قارچی و باکتریائی سبب خسارت‌های قابل توجهی روی این گروه از مخصولات می‌شوند. بیماری بلاست مرکبات (Citrus Blast) از جمله بیماری‌ شایع در اکثر نقاط مرکبات‌خیز دنیا به استثنای مناطق گرمسیر می‌باشد . این بیماری از کشورهای استرالیا، ژاپن، افریقای جنوبی، برخی از کشورهای حاشیه مدیترانه و آسیای مرکزی، امریکا و استرالیا گزارش شده است (Whiteside et al., 1989). در شرائط اقلیمی شمال ایران، به دلیل وجود رطوبت بالا و دمای مناسب، بیماری بلاست خسارت قابل توجهی را بصورت پژمردگی و خشکیدگی سرشاخه‌ها ایجاد می‌کند. باکتری سودوموناس (Pseudomonas spp.) یکی از مهم‌ترین عوامل بیماری‌زا در طیف وسیعی از گونه‌های گیاهی یک یا چند ساله نظیر سبزیجات، درختان میوه و گیاهان زینتی می‌باشد. اعضاء این جنس شامل متنوع‌ترین و مهمترین گروه اکولوژیکی در بین باکتری‌ها محسوب می‌‌گردند. بیماری بلاست مرکبات یکی از مهمترین بیماری‌های مرکبات در استان‌های شمالی می‌باشد که حدود 60 درصد از سطح زیر کشت مرکبات کشور را به‌خود اختصاص داده است. بررسی‌های پیشین نشان داده، عامل این بیماری دو گونه P. syringae و P. viridiflava می باشند. به منظور بررسی پراکنش گونه‌های عامل یا همراه بیماری و نیز بررسی تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی آن‌ها، جدایه‌های بیمارگر از مناطق مختلف استان مازندران و مناطقی از استان‌های گیلان و گلستان در طی سال‌های89-1387 از درختان آلوده جمع‌آوری شدند. بعد از آزمون بیماری‌زایی، 126 جدایه به منظور بررسی‌های تاکسونومیکی پلی فازی نظیر بررسی‌های فنوتیپی، ژنتیکی نظیر تعیین توالی چندین جایگاه ژنی و فیلوژنتیکی انتخاب شدند. برای بررسی خصوصیات بیوشیمیایی و توانایی استفاده از منابع کربنی و ازتی، از کیت‌های بیوشیمیائی اپی (API 20 NE) و نیز میکروپلیت بیولوگ (Biolog GN2 Microplate) استفاده شد. نتایج تاکسونومی پلی فازی نشان می‌دهد که از آزمون تغذیه‌ای LOPAT تعداد زیادی از جدایه‌ها، متمایز از گونه‌های P. syringae و P. viridiflava هستند. البته بررسی‌های فیلوژنتیکی بر اساس ترادف ترکیبی از ژن‌های rpoD، 16S rDNA و gyrB نیز پراکنش جدایه‌ها را در گروه‌های مختلف فنوتیپی و فیلوژنتیکی را تایید می‌کند. در مجموع، نتایج کلی نشان می‌دهد بیماری بلاست مرکبات در استان‌های شمالی توسط مجموعه‌ای متنوع از جدایه‌های مربوط به جنس سودوموناس ایجاد می‌شود. تعدادی از این جدایه ها را می‌توان در سطوح گونه درنظر گرفت نظیر: P. lurida ، P. monteilii، P. moraviensis، P. orientalis ، P. simiae ، P. syringae و P. viridiflava. به غیر از دو گونه P. syringae و P. viridiflava ، گزارش بیماری‌زایی سایر گونه‌ها نیز به عنوان عوامل بیماری بلاست در مرکبات، ذکر می گردد

سودوموناس؛ بیمارگر جدید؛ گیاه؛ ایران