ارزیابی مقاومت ژنوتیپ‌های آفتاب‌گردان نسبت به بیماری پوسیدگی ریزوپوسی طبق در شرایط آلوده‌سازی به قارچ بیمارگر (Rhizopus oryzae) در منطقه‌ی کردکوی
عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران
نویسندگان
چکیده
بیماری قارچی پوسیدگی ریزوپوسی طبق، یکی از مهم‌ترین بیماری‌های آفتاب‌گردان در مناطق مختلف دنیا، از جمله استان‌های گلستان و مازندران است. این بیماری سبب کاهش میزان عملکرد دانه و روغن و افزایش درصد اسیدهای چرب آزاد در دانه‌های آلوده می‌گردد. چند گونه قارچ از جنس Rhizopus (R. microsporus ,R. arrhizus ,R. stolonifer)بیمارگر پوسیدگی طبق در آفتاب‌گردان هستند. اما، طبق مطالعات انجام شده‌ی اخیر، گونه‌ی R.oryzae بیمارگر اصلی در گرگان، مازندران و از جمله در کردکوی است. این تحقیق در اواخر خردادماه سال زراعی 1394 در مزارع آفتاب‌گردان روستای ایلوار کردکوی با هدف ارزیابی مقاومت چند ژنوتیپ جدید آفتاب‌گردان نسبت به بیماری پوسیدگی ریزوپوسی طبق انجام شد. هفت ژنوتیپ آفتاب‌گردان روغنی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در یک مزرعه‌ی آزمایشی، با آرایش و تراکم کاشت رایج کاشته شدند. ژنوتیپ Lacomca آفتاب‌گردان که به بیماری پوسیدگی ریزوپوسی طبق حساس است، به‌عنوان شاهد جهت انجام مقایسه‌‌‌ها در بین سایر ژنوتیپ‌ها کشت شد. پیش از غنچه‌دهی بوته‌های آفتاب‌گردان در مزرعه‌ی اصلی، نمونه‌های آلوده به قارچ بیمارگر از مزارع آفتاب‌گردان اطراف جمع‌آوری و جهت جداسازی قارچ بیمارگر به آزمایشگاه قارچ‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان منتقل شد. پس از تشخیص و جداسازی بیمارگر اصلی، سوسپانسیونی از قارچ بیمارگر با غلظت 106 اسپور در محیط کشت Potato-Dextrose-Broth (PDB) به مقدار کافی تهیه شد. بوته‌های آفتاب‌گردان در مرحله‌ی غنچه‌دهی (ستاره‌سو) با قارچ بیمارگر تلقیح شدند. برای این منظور، اسپری‌پاشی سطح پشتی هر غنچه تا خیس شدن کامل غنچه‌ها با سوسپانسیون اسپوردار قارچ بیمارگر در مزرعه انجام شد. پس از ظهور اولین علایم بیماری در سطح پشتی طبق‌ها، شاخص درصد شدت بیماری بر اساس مقیاس پنج نمره‌ای بسیلر و میلر، طی پنج نوبت بازدید منظم از مزرعه اندازه‌گیری شد. بیش‌ترین مقدار درصد شدت بیماری، با توجه به ریزش بارندگی‌های فصلی اوایل پاییز، در آخرین نوبت اندازه‌گیری (نوبت پنجم) ثبت شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه‌ی واریانس داده‌های به‌دست آمده نشان داد، شاخص درصد شدت بیماری در همه‌ی ژنوتیپ‌های مورد آزمایش در مقایسه با ژنوتیپ شاهد در سطح احتمال آماری (p<0.001) معنی‌دار بود. کم‌ترین مقدار درصد شدت بیماری (80/37) به ژنوتیپ Hysun-36 و بیش‌ترین (23/80) به ژنوتیپ شاهد (Lacomca) تعلق داشت. سایر ژنوتیپ‌های آفتاب‌گردان: Ns-6044، Hysun-33، Hysun-25، Ns-2063 و Serjan به‌ترتیب با درصد شدت بیماری 15/45، 61/46، 71/48، 91/50 و 00/53 در حدفاصل کم‌ترین و بیش‌ترین قرار گرفتند. بنابراین، Hysun-36 به‌عنوان مقاوم‌ترین ژنوتیپ و Lacomca حساس‌ترین نسبت به بیماری پوسیدگی ریزوپوسی طبق در شرایط آلوده‌سازی در منطقه‌ی کردکوی به‌حساب می‌آیند. سایر ژنوتیپ‌های مورد آزمایش از نظر درجه‌ی مقاومت به بیماری بین دو ژنوتیپ فوق قرار می‌گیرند.
کلیدواژه ها