مطالعه فونستیک پشه‌های کولیسیده (Diptera: Culicidae) در منطقه سیاهو بندرعباس, استان هرمزگان

عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

الهام بیابانگرداصفهانی؛ محمدسعید دایر؛ سیدحسن موسی کاظمی

پشه‌های کولیسیده در انتقال انواع بیماری‌ها مانند مالاریا، انواع فیلریازیس و بیماری‌های آربوویروسی مانند تب دنگ، تب زرد ، وست نایل و... نقش دارند. از سوی دیگر گزش های دردناک پشه‌های کولیسیده همواره بصورت یک مشکل مهم بهداشتی در مناطق مختلف ایران مطرح بوده است. عدم درمان بسیاری از بیماری‌های آربوویروسی منتقله توسط پشه های کولیسیده و پیشگیری بیماری های انگلی دیگر با کنترل این ناقلین نیز، نشان‌دهنده اهمیت بررسی پشه‌های کولیسیده در جهت اتخاذ استراتژی صحیح مبارزه شیمیایی و تلفیقی است. در نتیجه هدف از این مطالعه، تعیین فون پشه‌های Culicidae و پراکندگی آنها در منطقه سیاهو بندرعباس، استان هرمزگان بود تا ابعاد اپیدمیولوژیکی بیشتری از بیماری‌های ناشی از پشه‌های کولیسیده در این منطقه به‌دست آید. بر اساس تکنیک‎های استاندارد سازمان جهانی بهداشت، در این تحقیق روستا‌های تل سورو و درگز با ارتفاع 1040متر از سطح دریا به عنوان ناحیه کوهستان، حوضه آبریز سیاهو با پوشش گیاهی درختچه های گز در ارتفاع 632 متر از سطح دریا به عنوان ناحیه دامنه و نخلستان سیاهو با ارتفاع 620 متر از سطح دریا به عنوان ناحیه دشت انتخاب شد. نمونه‌گیری نیز در سه فصل پاییز، زمستان و بهار در طی سال94-95 انجام گرفت. صید لارو به روش ملاقه زنی Dipping و روش‌های نمونه برداری بالغ شامل؛ صید دستی Hand Cath، تله پشه بند با طعمه انسانی Bed Net Trap، تله نورانی CDC و شلترپیت Shelter pit بود. نمونه‌های صید شده همراه مشخصات و کدهای مربوطه به محل آزمایشگاه حشره شناسی پزشکی دانشگاه تربیت مدرس منتقل و تشخیص داده شدند. در مجموع 1263 عدد لارو و بالغ پشه‌های کولیسیده در چهار جنس Anopheles ،Culex ، Culiesta و Ochlerotatus در 8 گونه شامل An.stephensi، An.dthali،Cx.pipiens ،Cx.theileri ، Cx.sitiens،Cx.prexiguus ، Cu.longiareolata و Oc.caspius در 3 ناحیه(کوهستان،دامنه،دشت) جمع آوری و تشخیص داده شد. در این میان بیشترین تنوع گونه‌ای مربوط به فصل پاییز در ناحیه دشت و کمترین آن در فصل تابستان در ناحیه کوهستان مشاهده شد. Cx.pipiens با 51.3 % و An.dthali با 0.08% به ترتیب بیشترین و کمترین فراوانی گونه‌های صید شده را تشکیل می دادند. در این مطالعه، Culex pipiens گونه غالب منطقه گزارش شد. بنابراین احتمال خطر بیماری‌هایی همچون ویروس نیل غربی که ناقل اصلی آن Culex pipiens است، با توجه به وجود پرندگان مهاجر آفریقایی و هندی در این منطقه که مخزن اصلی این بیماری هستند، بیشتر می‌شود. از سوی دیگر وجود لانه لاروی دائمی و بارندگی در اواخر فصل زمستان با معدل درجه حرارت حداقل 22.3 سانتی گراد در مقایسه با مناطق خشک، زمینه مناسب تری را برای فعالیت پشه‌های کولیسیده و امکان تنوع گونه‌ای‌شان را فراهم می‌نماید که این تنوع مایه پویایی و پایایی اکوسیستم طبیعی سیاهو نیز می‌شود.

پشه؛ فون؛ تغییرات فصلی؛ سیاهو؛ بندرعباس